Έθιμα Εύβοιας με φυτά και ζώα

Στα χωριά της Β. Εύβοιας, το πρωί της Πρωτοχρονιάς πήγαινε ο άντρας του σπιτιού στη βρύση που βρισκόταν στην πλατεία του χωριού( παλιά δεν είχαν νερό στα σπίτια) και έριχνε μέσα στο νερό σπόρους όπως σιτάρι, καλαμπόκι και όσπρια για να τρέχει η σοδειά εκείνη τη χρονιά όπως το νερό. Δηλαδή να έχουν οι αγρότες πολύ καλή σοδειά. Το ίδιο έκαναν κάθε χρόνο. Μετά έπαιρνε μία πέτρα με εξογκώματα, πήγαινε στο σπίτι και χτυπούσε απαλά τα κεφάλια των μελών της οικογένειας και έλεγε "σιδερένιοι" για να είναι καλά. Στη συνέχεια, έπαιρνε την πέτρα και την έβαζε πάνω σε μία καρέκλα για να κάνουν οι κλώσες (κότες) εκείνη τη χρονιά πολλά πουλιά.

Πάνω στη βασιλόπιτα έκαναν ένα στεφάνι που δεν το έκλειναν εντελώς και στόλιζαν όλη τη βασιλόπιτα με ζώα από ζυμάρι για να είναι καλά όλη τη χρονιά. Μέσα στα υλικά της βασιλόπιτας έβαζαν άχυρο, κλίμα,μουριά και πουρνάρι(ένα μικρό κομματάκι από το καθένα). Το έκαναν αυτό για να έχουν καλή σοδειά. Τη μουριά την έβαζαν για τους μεταξοσκώληκες, γιατί οι γυναίκες χρησιμοποιούσαν μετάξι. Το πουρνάρι το έβαζαν οι βοσκοί για τα ζώα τους. Επίσης έφτιαχναν από ζυμάρι κουλούρες σαν τα κουλούρια Θεσσαλονίκης και το πρωί της Πρωτοχρονιάς τα φορούσαν στα κέρατα των ζώων για να είναι καλά όλη τη χρονιά. Τους έδιναν μετά ένα κομματάκι από το κουλούρι και το έτρωγαν. Στις μέρες μας αυτά τα έθιμα έχουν ξεχαστεί και δεν τηρούνται πια.

Έθιμα Εύβοιας για τα φυτά και τα ζώα

Πρωτοχρονιά:

Τα Φώτα:

Τα φώτα, ακόμα και στις μέρες μας, οι αγρότες παίρνουν αγιασμό από την εκκλησιά και ρίχνουν στις ελιές,στο αμπέλι και στα χωράφια για να πάει καλά οι σοδειά. Οι βοσκοί ρίχνουν αγιασμό στα ζώα τους για να είναι καλά.

Τη δεύτερη μέρα του Πάσχα:

Τη δεύτερη μέρα του Πάσχα αναβιώνει το έθιμο της γκαμήλας. Το ομοίωμα της γκαμήλας κατασκευασμένο από ξύλο, ύφασμα και κρανίο ζώου( βοδιού, γαϊδάρου ή αλόγου) μεταφέρεται από άνδρες, τους γκαμλάραδες. Μια ομάδα από μετεμφιεσμένους ακολουθούν την γκαμήλα από γειτονιά σε γειτονιά σατιρίζοντας τα γεγονότα της επικαιρότητας και τραγουδώντας. Με τα χρήματα που συγκεντρώνουν κάνουν κάποια στιγμή στην πλατεία του χωριού ένα μεγάλο γλέντι. Το έθιμο αυτό γίνεται σε κάποια χωριά της Β. Εύβοιας. Ένα από αυτά τα χωριά είναι και η Κερασιά, το χωριό με το απολιθωμένο δάσος. Βέβαια το έθιμο αυτό το συναντάμαι και στα χωριά της Μεσσαπίας, τις απόκριες.

Την Πρωτομαγιά:

Την Πρωτομαγιά στην Β. Εύβοια υπάρχει ένα έθιμο που γίνεται ακόμα και σήμερα και το ονομάζουν "πιπεριά" ή "πιπεργιά". Οι γυναίκες του χωριού παίρνουν ένα μικρό παιδί,σε μερικά χωριά βάζουν αγόρι σε άλλα πάλι βάζουν κορίτσι και το στολίζουν με φτέρες και λουλούδια στο σώμα και στα μαλλιά. Το παιδί αυτό το φωνάζουν "πιπεριά". Γυρίζουν όλο το χωριό και λένε ένα τραγούδι.

Πιπεριά γλυκομηλιά

γρηγορά στον Αη Λιά

κι Αη Λιάς στον ουρανό

για να ρίξει Θιός νερό

για τα στάρια για τα κθάρια

για τ'φτωχού τα παρασπόρια.

Αυλάκια αυλάκια το νερό

γούρνες γούρνες το κρασί

γεωργός με το τσαπί

να στομώνει το νερό!

Κάθε στάχυ και πινάκι και χειρόβολο κιλό!

Οι γυναίκες λένε αυτό το τραγούδι και έχουν μαζί τους ένα μικρό τσαπάκι και σκαλίζουν λίγο στην άκρη της αυλής όταν λένα ότι " στομώνει" ο γεωργός δηλαδή κόβει στο αυλάκι το νερό και το βάζει στο χωράφι του για να ποτίσει.

Συγκεντρώνουν χρήματα, ενώ παλιά μάζευαν τρόφιμα και κάνουν ένα μεγάλο γλέντι στην πλατεία του χωριού. Το τραγούδι αυτό λέγεται και με κάποιες παραλλαγές.

Χτίσιμο καινούριου σπιτιού:

Ένα έθιμο που αναβιώνει σε όλη την Εύβοια, όπως και σε άλλα μέρη της Ελλάδας, είναι ότι στα θεμέλια ενός καινούριου σπιτιού συνηθίζουν να σφάζουν έναν κόκορα για να στεριώσει το σπίτι.

Πηγή : Μαρτυρία της Ηλιοδρομίτη- Γεωργαντζή Μαρίας

Μελέτη Περιβάλλοντος Α΄τάξης